بررسی اثرات تغییر یارانه روغن نباتی بر رفاه تولیدکنندگان و مصرف کنندگان در ایران

یکی از سیاست های اقتصادی رایج در کلیه کشورها صرفنظر از نوع نظام اقتصادی حاکم، پرداخت یارانه به برخی از کالاها و خدمات است. پرداخت یارانه از جمله شناخته شده ترین راه های انتقال درآمد به گروه های کم درآمد جامعه است .تغییر رفاه اقتصادی یکی از پارامترهایی است که در هنگام لحاظ کردن سیاست های اقتصادی مورد نظر سیاستمداران می باشد. تغییرات قیمت یکی از عوامل تاثیرگذار بر رفاه اقتصادی جامعه می باشد. روغن ها به دلیل اهمیت آن در تغذیه و امنیت غذایی جامعه و همچنین اهمیت ایجاد اشتغال و درآمد برای تولیدکنندگان آن، محصولی است که همواره مورد حمایت دولت بوده و می باشد. که در طی سالیان متمادی از سیاست های حمایتی به صورت یارانه مصرف، در جهت حمایت از مصرف کننده برخوردار بوده است. با توجه به اهمیت روغن نباتی به عنوان ماده ای ضروری در سبد مصرفی خانوار شهری و روستایی، کاهش یا حذف یارانه پرداختی برای روغن نباتی می تواند آثار رفاهی زیادی به همراه داشته باشد. در مطالعه حاضر برای تعیین میزان تغییرات رفاه تولیدکنندگان و مصرف کنندگان برای دوره 88-1360 از مدل تعادل جزئی بازار روغن نباتی استفاده شد که پس از تخمین توابع عرضه و تقاضای روغن نباتی، میزان تغییرات در رفاه در اثر تغییرات 25، 50، 75 و 100 درصدی قیمت روغن نباتی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان دادند که روغن نباتی با توجه به کشش های درآمدی برای مصرف کننده شهری یک کالای ضروری و برای مصرف کننده روستایی یک کالای لوکس می باشد، کشش قیمتی تقاضا برای مصرف کننده شهری کمتر از مصرف کننده روستایی بوده که نشان دهنده کم کشش بودن روغن نباتی برای مصرف کننده شهری است. همچنین نتایج نشان دادند که در اثر افزایش قیمت روغن نباتی، رفاه تولیدکنندگان افزایش و مصرف کنندگان کاهش می یابد. نکته قابل ذکر این است که در اثر این افزایش، همواره تغییرات (کاهش) رفاه مصرف کننده شهری بیش از تغییرات ( کاهش) رفاه مصرف کننده روستایی می باشد، همچنین مجموع کاهش رفاه مصرف کننده شهری و روستایی بیشتر از افزایش رفاه تولیدکننده بدست آمد.